Συνολικές προβολές σελίδας

Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017

Θερμοπύλες και Ανοπαία ατραπός

Θερμοπύλες και Ανοπαία ατραπός
Κατά την αρχαιότητα πολλοί σημερινοί παραπόταμοι του Σπερχειού, όπως ο Γοργοπόταμος και ο Ασωπός, χύνονταν κατευθείαν στο Μαλιακό κόλπο, που τότε εισχωρούσε πολύ δυτικότερα. Τα στενά των Θερμοπυλών, που σήμερα χάρη στις προσχώσεις του Σπερχειού έχουν διευρυνθεί σε μεγάλο βαθμό, αποτελούσαν ένα πέρασμα τόσο στενό, ώστε στο σημείο αυτό δεν μπορούσαν να δια¬σταυρωθούν δύο άμαξες.
Η πάνω από τις Θερμοπύλες οροσειρά που συνδέει το Καλλίδρομο με την κυρίως Οίτη ονομάζετο Ανόπαια. Το ίδιο όνομα έφερε και η ατραπός (μονοπάτι) που διέσχιζε την
οροσειρά αυτή.
Σύμφωνα με τη σαφή τοπογραφία την οποία δίδει ο Ηρόδοτος, η Ανόπαια αρχίζει από τη χαράδρα του Ασωπού, ανεβαίνει προς το Ελευθεροχώρι, συνεχίζει προς τα πάνω και από κει κατεβαίνει ανατολικά στη περιοχή μετά τις Θερμοπύλες. Οι Θερμοπύλες εμφανίζονται σαν θέση στρατηγικής σημασίας στους χρόνους κατά τους οποίους, οι εκ Θεσπρωτίας Θεσσαλοί εγκαταστάθηκαν στην Αιολίδα Φθία, περίπου το 1064 π.Χ., η οποία από τότε πήρε το όνομα Θεσσαλία.
Όταν οι Θεσσαλοί λίγα χρόνια πριν τους περσικούς πολέμους θέλησαν να υποτάξουν και τους Φωκείς, οι τελευταίοι κατασκεύασαν στις Θερμοπύλες τείχος, για να αντιμετωπίζουν τις επιδρομές τους. Όμως ούτε το τείχος, ούτε και οι τεχνικές πλημμύρες, που έγιναν με τα νερά των εκεί θερμών πηγών, μπόρεσαν να εμποδίσουν την εισβολή των Θεσσαλών, οι οποίοι ανέτρεψαν την άμυνα οδηγηθέντες από τους Τραχίνιους μέσω της Ανοπαίας στα νώτα των αμυνομένων στις Θερμοπύλες.
Έκτοτε οι Θερμοπύλες εμφανίζονται πολλές φορές μέχρι και του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου στην ιστορία των κατά της Ελλάδος επιδρομών, σπανίως όμως εστάθει δυνατόν, να προβληθεί αποτελεσματική άμυνα στην θεωρούμενη ως απροσπέλαστη θέση αυτή.
Το 480 π.Χ. ο Μαλιεύς Εφιάλτης, χωρίς αμφιβολία σταλμένος από τους άρχοντες της Τραχίνας, οδήγησε μέσω της Ανοπαίας το στρατιωτικό απόσπασμα του Ξέρξη στα νώτα του Λεωνίδα, ο οποίος αμυνόνταν στις Θερμοπύλες.
Από τις αρχές του παρελθόντα αιώνα ασχολήθηκαν πολλοί με τη περιγραφή του Ηρόδοτου για το μονοπάτι της Ανοπαίας, χωρίς όμως να συμφωνούν για την ακριβή διαδρομή που ακολούθησαν οι Πέρσες, επειδή από τη χαράδρα του Ασωπού ξεκινούν δυο μονοπάτια, τα οποία οδηγούν προς το όρος της Ανοπαίας.
Διακόσια χρόνια μετά την εκστρατεία του Ξέρξη, οι Γαλάτες κατά την επιδρομή τους το έτος 279 π. Χ. πέτυχαν μέσω της Ανοπαίας την εκ νώτων εκπόρθηση των Θερμοπυλών, χρησιμοποιώντας όμως για να φθάσουν σ' αυτή όχι τη χαράδρα του Ασωπού, αλλά την εξ Αινιάνων οδό.
Από αρχαιοτάτων χρόνων η μετάβαση από τη Θεσσαλία προ τη μέση Στερεά Ελλάδα γινόταν δια της εξ Αινιάνων οδού, η οποία περνώντας μεταξύ των ανατολικών προσβάσεων της Οίτης και του βουνού του Δελφίνου δίπλα από το ιστορικό Σιδερόκαστρο (Κούβελο) οδη¬γούσε προς Δωρίδα, καθώς και προς την άνω κοιλάδα το Κηφισού. Μια άλλη διακλάδωση της κατέβαινε στη μικρή κοιλάδα της Μουντρίτσας.
Το 191 π.Χ. μετά τις μάχες των Θερμοπύλες μεταξύ Αντιόχου Συρίας και των Ρωμαίων, ο Υπάτιος Ρωμαίων Γλαβρίων, πηγαίνοντας προς την Νάυπακτο, ακολούθησε τα μονοπάτια αυτά και ανέβηκε στην Πυρά της Οίτης, για να προσφέρει θυσία στον εκεί ναό του Ηρακλή.
Πολύ αργότερα τον 6ο μ. Χ. αιώνα ο Ιουστινιανός έκλεισε τη χαράδρα του Ασωπού με μεγάλο φράγμα και την είσοδο των Θερμοπυλών με ψηλά τείχη, για να εμποδίσει την εισβολή των Σλάβων.
Αλλά και το 1897 μ.Χ. ο ελληνικός στρατός έκανε οχυρωματικές εργασίες κοντά στη Χαλκομάτα. Οι εργασίες αυτές έφεραν στο φως ερείπια πύργου, ο οποίος, όπως φαίνεται, χρησίμευε σαν σκοπιά της περίφημης Ανοπαίας.
Τέλος το 1941 κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο απέτυχε η σύ-σταση «γραμμής αμύνης Θερμοπυλών», επειδή οι αμυνόμενοι σύμμαχοι υποχώρησαν κατεβαίνοντας από τη Νεβρόπολη προς το Παλαιοχωρι, όταν πληροφορήθηκαν, ότι οι Γερμανοί κατέβαιναν από τα Δυο Βουνά. Ακολούθησαν δηλαδή και αυτοί το αρχαίο μονοπάτι, το ίδιο, που είχαν ακολουθήσει χρόνια πριν και άλλοι εισβολείς.
Μπορεί, οι Θερμοπύλες, σαν χαρακτηριστικό αντίστασης να απο-τελούν μύθο στην στρατιωτική ορολογία, παραμένουν όμως πάντοτε για την ιστορία της ανθρωπότητας σύμβολο υπέρτατης θυσίας υπέρ των ιδεών Ελευθερίας και Πατρίδας.